به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، کوه‌های زاگرس در رفع آلودگی هوا، توسعه باغداری و صنعت بوم‌گردی نیز تأثیر زیادی دارند اما به دلیل عدم نظارت مسئولین، این منابع خدادادی در حال نابودی است و هرساله بخشی از مراتع، جنگل و منابع طبیعی آن طعمه آتش شده و خسارت جبران‌ناپذیری به طبیعت و محیط‌زیست منطقه وارد می‌کند.
منابع طبیعی و محیط‌زیست متعلق به شخص یا گروه خاصی نیست بلکه یک سرمایه ملی قلمداد می‌شود و حفظ و حراست و توجه به این منابع و بهره‌گیری مطلوب از آن زمینه‌ساز توسعه پایدار است و این مهم مشارکت همگانی به‌ویژه نهادها و سازمان‌های مرتبط را می‌طلبد، موضوعی که همیشه موجب نگرانی است و جدای از تغییر یا انهدام اکوسیستم‌ها، آتش‌سوزی‌های گسترده و نابودی مراتع و منابع طبیعی به دلیل این حوادث است.
بر اساس آمار و بررسی‌های انجام شده در چند سال گذشته در استان‌های زاگرس‌نشین کشور بیش از یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از سطح جنگل‌ها تاکنون بر اثر بیماری زوال بلوط خشکیده یا در معرض خشکیدگی است.
این سطح خشکیدگی عمدتاً در استان‌های ایلام، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، فارس، چهارمحال و بختیاری و خوزستان پراکنش یافته به‌طوری‌که ایلام با بیش از ۶۰۰ هزار هکتار بیشترین میزان این خشکیدگی را به خود اختصاص داده و شرایط بحرانی در این زمینه و چالش زیست‌محیطی دارد.
استان لرستان دومین استانی است که بیشترین آسیب را از این ناحیه دیده و درصد زیادی از جنگل‌های این استان خشکیده است. این بیماری تاکنون به قطع و مرگ ۸۰ هزار اصله بلوط انجامیده است.
بسیاری از عوامل دیگر نظیر وقوع پدیده گردوغبار، کاهش بارندگی، آفت‌ها و بیماری‌های انگلی در سال‌های گذشته نقش مؤثری در خشکیدگی درختان بلوط داشته است.
ناحیه رویشی زاگرس شامل سلسه جبال زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است. حال با این وضعیت و خشکیدگی بلوط‌ها و گرمایی که وجود دارد اگر آتش‌سوزی‌ها را هم به این معضل و مشکل اضافه کنیم، فکرش را بکنید جنگل‌ها و مراتع زاگرس دچار چه تهدید و خطری هستند.
در استان‌های زاگرس‌نشین کردستان، کرمانشاه، ایلام، آذربایجان غربی، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و خوزستان به لحاظ فرهنگی و آداب‌ورسوم منطقه و ارتباط زندگی مردم با منابع طبیعی و محیط‌زیست وابستگی زیادی به نمادهای طبیعی به‌ویژه کوه‌ها وجود دارد که این امر به‌عنوان یک فرصت می‌تواند در حفظ منابع طبیعی مؤثر باشد.
برای نمونه بخش زیادی از هنر و موسیقی کُردها از طبیعت و کوه‌ها تأثیر گرفته و بخش زیادی هم از باورهای مردمان این دیار برگرفته از طبیعت و منابع طبیعی همچون آثارهای مذهبی و باستانی و کوه‌های سربه فلک کشیده آن مانند قندیل، شاهو، دالاهو، چل چشمه، آبیدر، نه‌که‌روز و... است. زندگی و تمدن ایرانی‌ها و به‌ویژه کُردها در غرب ایران به طبیعت بستگی داشته و از آن شکل‌گرفته است، دامداری، کشاورزی و باغداری و بهره‌گیری از ذخایر طبیعی قرن‌های زیادی در اختیار این مردم بوده و آن‌ها از آن بهره گرفته‌اند که می‌طلبد از آن میراث و ارزش کهن که زمینه‌ساز این اعتقادات، باورها، تمدن و این نسل امروز شده به شیوه‌های اصولی نگهداری و حراست شود و در جهت بهره‌گیری از آن بازهم به‌طور مطلوب کوشید.
امسال نیز مانند سال‌های گذشته آتش‌سوزی گسترده بخش‌هایی از مراتع و پوشش گیاهی این مناطق را در برگرفت و بخش قابل‌توجهی از گیاهان و جانداران در این آتش‌سوزی‌ها از بین رفتند که نگرانی بسیاری از مردم و روستاهای منطقه به‌ویژه فعالان محیط‌زیست، کوهنوردان و دوستداران طبیعت را برانگیخته است.
خیلی اوقات شهروندان به دلیل سهل‌انگاری و رعایت نکردن نکات ایمنی سبب آتش‌سوزی در مراتع و منابع طبیعی می‌شوند و برخی اوقات هم فرد یا افرادی ناشناس عمدی اقدام به آتش زدن مراتع و پوشش گیاهی می‌کنند.
آتش‌سوزی مراتع و کوه‌های منطقه چند سالی است که به یک پدیده مخرب تبدیل‌شده و باگذشت زمان در راستای رفع این معضل اقدامی اساس انجام‌نشده و شاهد کم‌کاری‌ها و اهمال سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با مهار آتش برای جلوگیری از این حوادث هستیم و جدای از کم‌کاری برخی مدیران و نهادهای مرتبط بی‌مسئولیتی و بی‌تفاوتی مردم هم به این معضل اضافه‌شده است.
عدم حضور به‌موقع نیروهای امدادی ادارات و سازمان‌های دولتی مسئول و در برخی مواقع بی‌تفاوتی خود مردم برای مشارکت در مهار این آتش‌سوزی‌ها باعث شده شاهد از بین رفتن بخش زیادی از منابع طبیعی، مراتع و پوشش گیاهی کوه‌های منطقه باشیم.
پدیده‌ی آتش‌سوزی تهدیدی جدی برای جنگل‌ها و مراتع محسوب شده و با فرارسیدن فصل گرما این پدیده ظاهراً به یکی از دغدغه‌های فعالان عرصه‌های زیست‌محیطی و مسئولان مرتبط تبدیل‌شده است.
البته مشکلی که در این میان وجود دارد اینکه مناطقی که در معرض آتش‌سوزی قرار می‌گیرند از مناطق صعب‌العبور و کوهستانی هستند که دسترسی به آن‌ها و انتقال برخی تجهیزات اطفای حریق مشکل و تا حدودی غیرممکن است.
میزان زیاد بارندگی در سال جاری موجب رشد و تقویت پوشش گیاهی در منطقه به‌ویژه در جنگل‌ها و مراتع زاگرس در کردستان شده که با توجه به گرم شدن هوا کوچک‌ترین سهل‌انگاری و یک اتفاق ساده مانند روشن کردن آتشی کوچک برای تهیه چای و ته سیگار روشن موجب آتش‌سوزی می‌شود که تعدادی از حریق‌ها به همین دلیل بوده است.
اگرچه تاثیر هرکدام از عوامل را نمی‌توان در ایجاد موردی آتش‌سوزی‌ها نادیده گرفت اما به تحقیق هیچ‌کدام از این‌ها نمی‌تواند عامل بروز این ناهنجاری به‌صورت فراگیر تلقی شود.
به گواه اهالی منطقه حتی در دوران اوج جنگ که مناطقی مانند مریوان در زیر آتش شدید توپخانه دشمن بعثی قرار داشت موارد آتش‌سوزی به این اندازه در منطقه مشاهده نمی‌شد.
با توجه به اهمیت و نقش پوشش جنگلی در چرخه حیات انسان‌ها و نیز تعهد و مسئولیت دستگاه‌های اجرایی و عکس‌العمل مردم نسبت به حفظ و حراست از این نعمات خداوندی در این گوشه از سلسله جبال زاگرس، انتظار هست اگر کسی عمدا اقدام به آتش‌سوزی کرد، شناسایی عامل یا عاملین این فاجعه زیست‌محیطی و سپردن به دست قانون امری شایسته و از مطالبات به‌حق مردم و دوستداران محیط‌زیست است.
اساسی‌ترین و اصلی‌ترین راهکار جلوگیری از آتش‌سوزی‌ها پیشگیری است و باید در این راستا بیشتر فرهنگ‌سازی شود و با آموزش‌های بیشتر شهروندان، آنان را بااهمیت عرصه‌های منابع طبیعی به‌عنوان یک سرمایه پایدار ملی بیشتر آشنا کرد تا برای حفاظت از این عرصه‌ها همکاری بیشتری داشته باشند.
سهل‌انگاری برخی از شهروندان و مسافران و برخی اوقات بازی گوشی کودکان و متاسفانه گاهی اوقات عمدی آتش زدن مراتع و پوشش گیاهی سبب آتش‌سوزی‌ها و حوادثی جبران‌ناپذیر می‌شود.
با آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها، جدای از نابودی منابع طبیعی، زیستگاه‌ها و محل زندگی و حیات گونه‌های جانوری و حیات‌وحش نیز با تهدید جدی مواجه می‌شود.
باید تلاش کنیم با خردمندی، هوشیاری و عزم ملی این طبیعت زیبای کوهستان‌های زاگرس و کردستان را حفظ و حراست کنیم.
حفظ و نگهداری از طبیعت مستلزم مشارکت و تلاش گسترده و همه‌جانبه مردم دلسوز، فهیم و فرهنگی منطقه است تا هم از این نعمت و ارزش‌ها همان‌گونه که ذکر شد بهره گرفت و هم آن را برای نسل‌های آینده حفظ کرد و این وظیفه همه ماست، ضرورتی که باید بیشتر به آن اهتمام ورزید.
نظر شما